De Koperakker gaat voor een positieve sfeer met behulp van SWPBS

Op De Koperakker in Rijsbergen heerst een positieve sfeer. Dit heeft voor een belangrijk deel te maken met de inzet van School Wide Positive Behaviour Support (SWPBS): een schoolbrede aanpak waarbij een positieve schoolcultuur wordt weggezet door het positief bekrachtigen van gewenst gedrag. SWPBS-specialist Ingeborg Hemerik en SWPBS coach Bianca Baremans vertellen vol passie wat SWPBS zo succesvol maakt.

Bianca Baremans traint vanuit het Kennis en Expertisecentrum (KEC) als SWPBS coach scholen in de wijde regio. Bianca: “Drie jaar lang neem ik scholen mee in het implementatietraject. Na een eerste voorlichting is het aan het team van een school om te bepalen of ze van start willen gaan, zij moeten er tenslotte wel achter staan: mindset van de leerkrachten is heel belangrijk bij SWPBS. Tijdens de eerste teamdag bepalen we met elkaar drie à vier kernwaarden, waar alle gedragsverwachtingen aan gekoppeld kunnen worden. Die kernwaarden zijn bepalend voor het vervolg van het traject. Bij De Koperakker is gekozen voor respect, veiligheid en verantwoordelijkheid.”

De kracht van positiviteit
Ingeborg Hemerik is SWPBS specialist en al jaren werkzaam op De Koperakker, waar ze sinds vijf jaar actief werken met SWPBS. Ingeborg: “Ons SWPBS ontwikkelteam is continu bezig met de ontwikkeling van SWPBS. Binnen de kaders van SWPBS kies je als team zelf wat bij de locatie past. Zo is een onderdeel van de aanpak het visueel maken van de gedragsverwachtingen. Die visuele ondersteuning geeft echt een positieve vibe. Niet alleen voor de kinderen, maar voor ons allemaal. Ik vind onze poppetjes heel krachtig, ze zijn eenvoudig en duidelijk. De kernwaarden en gedragsverwachtingen zijn zichtbaar op posters in de hele school en op beachvlaggen buiten. Ik geloof echt in de kracht van positiviteit. Als je zegt wat je niet wil zien, bijvoorbeeld ‘niet rennen in de gang’, zeg je eigenlijk nog helemaal niet wat je wél wil zien. Er zijn dan nog zoveel keuzes. Het schept duidelijkheid om precies uit te spreken wat er van je verwacht wordt. Dus we zeggen bijvoorbeeld ‘we lopen rustig op de gang’ in plaats van ‘niet rennen’. Het geeft de kinderen ook een beter gevoel. Bij alle ruimtes van een school hoort een gedragsles waarin de gedragsverwachtingen geoefend worden. Leerlingen krijgen dus les in goed gedrag.”

Beloningssysteem
Op De Koperakker wordt gewerkt met een beloningssysteem. Kinderen verdienen bij positief gedrag een armbandje, nadat ze eerst een aantal complimentjes hebben ontvangen. Ingeborg: “Ik heb de armbandjes altijd bij me. Leerlingen hebben motivatie van buitenaf nodig om het gewenste gedrag aan te leren, dat is onderzocht. Om het beloningssysteem levendig te houden, zijn we van basisbandjes naar bandjes met glitter gegaan. Sinds kort hebben we ook goud- en zilverkleurige bandjes, die zijn erg gewild. Kinderen kunnen hun andere bandjes inwisselen voor deze nieuwste kleuren. Daar maken we echt even een momentje van: een leuk ritueel waardoor leerlingen extra gemotiveerd worden om voor bandjes te sparen.”

Emmertjes vullen
Bianca: “Emmertjes vullen is een theorie die heel goed past bij SWPBS. Deze theorie zegt dat iedereen wordt geboren met een aandachtsemmer. De een heeft een kommetje, de ander een badkuip. Als leerkracht is het jouw taak om die emmers tijdig te vullen. Dus een kind dat veel aandacht vraagt, kun je beter niet achter in de klas zetten, de kans is groot dat hij/zij dan negatieve aandacht vraagt. Want dat is tenslotte ook aandacht! Het kind vult dan het eigen emmertje. Als je iemand vooraan zet, kun je makkelijker een duim, knipoog of schouderklopje geven. Je kunt een kind altijd ‘betrappen’ op gewenst gedrag, zo blijft de leerkracht ook uit een eventuele negatieve spiraal met een leerling, want je blijft het positieve gedrag zoeken en dat vult ook het emmertje van de leerkracht.” Ingeborg vult aan: “Alles wat je aandacht geeft groeit. In het regulier onderwijs is het zo dat vier positieve opmerkingen opwegen tegen één negatieve. In het speciaal onderwijs moeten er tegenover één correctie zelfs zes positieve bekrachtigers, bijvoorbeeld een compliment, duim of token staan om het weer in balans te brengen. Het is niet zo dat het hier een paradijs is en we vleugeltjes hebben, maar SWPBS zet wel een positieve flow en een basis onder alles wat we doen. Niet alleen bij kinderen, maar ook bij onszelf als collega’s.”

Wetenschappelijk onderzoek en data
Bianca: “SWPBS is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en is continu in ontwikkeling. Ook in Nederland heeft er recent een onderzoek plaatsgevonden. Er werd een significante afname in het percentage leerlingen dat aangaf zich onveilig te voelen, in en rond school, gezien. Daarnaast was er een toename in sociaal welbevinden van leerlingen en een afname in het aantal gedragsincidenten zichtbaar. Dat is een fantastisch resultaat!”

Een belangrijk onderdeel van SWPBS is data. Bianca: “Data is zelfs de motor van SWPBS. Ongewenst gedrag moet namelijk geregistreerd worden. Met behulp van die registratie, maak je een analyse om zo de juiste interventies in te zetten. Op deze manier is het geen ‘nattevingerwerk’ maar handel je op basis van data, zodat je zeker de juiste interventies inzet.”